Jajo to uniwersalny symbol, którego znaczenie jest łatwe do odczytania. Posiada w sobie ziarno, z którego wywodzi się cała manifestacja świata. Koncepcja, że świat wykluł się z jaja, pojawia się prawie we wszystkich starożytnych cywilizacjach i kulturach.

Tak jak Prajapati, również człowiek pierwotny ma swe pochodzenie od jaja. Generalnie mówi się, że kosmiczne jajo, które wynurzyło się z pierwotnych wód, pęka na pół i w ten sposób daje początek Niebu i Ziemi - tak jak Hinduski Brahmanda lub dwaj Dioskurowie. Jajo symbolizuje również dwubiegunowość Hermafrodyty.

Jajo jest postrzegane jako pierwotna rzeczywistość, w której znajdują się ziarna dające życie wielu różnym istnieniom. Starożytni Egipcjanie wierzyli, że istoty w swej złożoności pojawiły się dzięki działaniom Demiurga, z pramaterii Nun, personifikacji pierwotnego oceanu. Z jaja wyłonił się Bóg, by nadać porządek chaosowi, w ten sposób dając początek wielu różnym istotom. Bóg Chnum, zrodzony z Oceanu i pierwotnego jaja, dalej także tworzy kolejne jaja czyli nasiona życia. Starożytny Egipt posiada wiele różnych kosmogonii. Na przykład w Hermopolis wierzono, że pierwotnym jajem była Bogini "Qerehet"*, obrończyni życia i ludzi.

W Indiach, według Upaniszad, jajo pochodzi od nieistniejącego i daje życie Żywiołom. Dwie połówki skorupy jaja, jedna złota a druga srebrna, stają się odpowiednio Niebem i Ziemią. Zewnętrzna otoczka daje początek górom; wewnętrzna to chmury; skrętki dają początek rzekom, a ocean pochodzi od płynu znajdującego się w jaju.

Zgodnie z tradycją tybetańską jajo jest początkiem długiej genealogii naszych przodków. Według chińskiej tradycji, zanim Niebo zostało oddzielone od Ziemi, istniał chaos, który przypominał wnętrze kurzego jaja. Po upływie 18 000 lat - które stanowiły długi oraz trudny do wyobrażenia okres czasu, jajo w końcu pęka i otwiera się; jego ciężkie elementy stworzyły ziemię (Yin), a lekkie stały się niebem (Yang).

Coricancha - "Złoty dziedziniec", wielka świątynia Inków z Cuzco, posiada wśród swych ornamentów owalny złoty znak stanowiący główną ozdobę. Był on otoczony symbolami słońca oraz księżyca i oznaczał Wirakoczę, świętą głowę boga.

Jajo reprezentuje twórczą moc światła. Jest potwierdzeniem obietnicy zbawienia. W grobowcach w Beocji znaleziono figurki Dionizosa trzymającego w ręce jajo. Tradycja orficzna zakazywała jedzenia jajek. Jaja były ofiarowane zmarłym jako pożywienie oraz bilet do odrodzenia się w drugim świecie.

Jajo często symbolizuje również oazę spokoju, jak na przykład dom, gniazdo, muszla lub łono matki.

Jajo jest także kojarzone z zaczątkiem życia duchowego. Zgodnie z tradycją alchemiczną istnieje Jajo Filozoficzne, które stanowi hermetycznie zamkniętą przestrzeń zawierającą materię właściwą ziemi.

* z języka angielskiego i hiszpańskiego